Rreth Shtatzanise

Per nje grua me cikel menstrual te rregullt, shenja me e hershme dhe me e besueshme e shtatzanise eshte mungesa e periodave te radhes. Nderkohe ju do vini re ndryshime qe ndodhin ne organizmin tuaj.

Nder shenjat dhe simptomat e para per te cilat mund te dyshoni nje shtatzani jane:

• Pas fertilizimit, veza do implantohet ne muret e uterusit. Kjo shoqerohet shpesh me shenja hemoragjie vaginale. Gjithashtu mund te keni dhimbje te
  ngjashme me ato menstruale.
• Rritje e ndjeshmerise se gjoksit
• Urinim te shpeshte
• Rritje te temperatures bazale trupore
• Rritje e ndjeshmerise ndaj aromave
• Mund te ndryshojne shijet tuaja mbi ushqimin
• Ndryshime te humorit
• Nauze e te vjella
• Lodhje

Me shume rendesi do ishte kryerja e check-up it tuaj te pare ne cift perpara koncepsionit. Pasi eshte konfirmuar shtatzania juaj, realizohet kontrolli ne tremujorin e pare:

Ekografi dhe analiza laboratorike

• gjak komplet
• grup gjaku
• analiza biokimike
• hormonet e tiroides
• elektroforeze e hemoglobines
• TORCH per semundjet infective
• Ne ekografine e javes 11-13 realizohet dhe matja e translucences nukale e Bi test per te vleresuar riskun per anomali fetale kromozomale
• NIPT (screening per anomali gjenetike)
• Vilocenteza (nga java 11-14 e shtatzanise)

Ne tremujorin e dyte te shtatzanise behen ne varesi te indikacioneve:

• Triple test
• Amniocenteza (nga java 15 – 20 e shtatzanise)
• Ekografi morfologjike (realizohet nga java 20-22 e shtatzanise. Gjate kesaj periudhe fetusi eshte ne periudhen e pershtatshme ne te cilen mund te detektohen anomali te mundshme).
• Analiza laboratorike: gjak komplet, bilanc biokimik (glicemi), test I tolerances ndaj glukozes), urine komplet, analize e sekrecioneve vaginale.

Ne tremujorin e trete:

• Ekografi per te vleresuar rritjen dhe mireqenien fetale
• Analiza laboratorike, gjak komplet, bilanc biokimik, teste koagulimi, urine komplet, analize sekrecionesh vaginale.
• Matje e presionit arterial

Mjeku juaj mund te kerkoje ndjekje dhe ekzaminime te vecanta ne rastet e meposhtme:

• mosha e nenes, mbi 35 vjec
• problem ne shtatzanite e meparshme
• patologji shoqeruese te nenes si hipertensioni arterial, diabeti, semundje autoimmune, anemi
• semundje te shfaqura gjate shtatzanise si hipertension arterial, preeklampsi, diabet gestacional
• partus premature

Gjate shtatzanise shijet tuaja mbi te ushqyerin mund te ndryshojne, nderkohe qe rritet nevoja per te konsumuar ushqime te pasura me calcium dhe proteina.

Ne rast se nje lloj ushqimi ju provokon te vjella, zevendesojeni ate me nje tjeter ne menyre qe te merrni sasine e nevojshme te proteinave.

Lani me kujdes sallaten, frutat e perimet, shmangni ushqimet e paziera.

• Konsumoni mish te kuq
• Veze
• Perime si patatet, brokoli, bizele
• Peshk (salmon)
• Fruta (avokado)
• Fruta te thata
• Lengje

Gjate shtatzanise eshte shume e keshillueshme qe gruaja te kryeje aktivitet fizit si dhe te jete e kujdesshme me peshen.

Ne rastet kur nuk jane ndaluar nga mjeku per ndonje indikacion te vecante, keshillohen:

• Ecja
• Vrapimi
• Noti, ushtrimet ne uje
• Ushtrime fizike nen mbikqyrjen e nje profesionisti. Keto mund te realizohen edhe gjate klasave prenatale.

Cfare nuk duhet te beni:

• Mos beni ushtrime pas javes se 16 ne te cilat duhet te qendroni shtrire ne shpine per nje kohe te gjate.
• Shmangni ushtrimet gjate te cilave mund te rrezoheni ose goditeni
• Mos u ngjisni ne lartesi shume te medha mbi nivelin e detit
• Mos beni zhytje ne thellesi

Ndjekja e shtatzanise eshte shume e rendesishme per tu kujdesur per shendetin e nenes dhe te bebes

• mbarevajtjen e nje shtatzanie te shendetshme
• detektimin e patologjive qe mund te shfaqen gjate shtatzanise tek nena dhe qe ndikojne ne mbarevajtjen e shtatzanise
• detektimin e anomalive fetale
• crregullime te adnekseve fetale
• nderhyrjen ne kohe per te shmangur situate riskuese per fetusin dhe nenen
• ndjekje te metejshme ne qendra te specializuara per nderhyrje in utero apo survejim
• informim dhe pergatitje mbi procesin e lindjes
• planifikimin per menyren e lindjes
• planifikim per vendin e lindjes, ne rast se bebi ka nevoje per perkujdesje me specifike pas lindjes

Ne varesi te moshes se shtatzanise, moshes se nenes, anamnezes obstetrikale, se bashku me mjekun vendoset mbi testin e nevojshem per tu kryer per screening gjenetik.

• Bi testi realizohet ne javen 11-13 te shtatzanise nga marrja e nje kampioni gjaku nga nena ne te cilin maten B-hCG dhe PAPP-A. pervec analizes se gjakut vleresohet edhe translucenca nukale nga matja ekografike e kryer po ne kete periudhe, gjatesia fetale, prezenca e kockes nazale si edhe mosha e nenes. Ne varesi te vleres se marre perllogaritet risku per anomali kromozamale fetale.
• Triple testi eshte nje test screening per anomali kromozomale qe kryhet nga java 15-20 e shtatzanise; realizohet permes marrjes se nje kampioni gjaku nga nena dhe matjes se alpha-fetoproteines (AFP), estriolit dhe B-hCG.
• NIPT eshte test prenatal joinvaziv, me e sakta nder metodat screening per anomali gjenetike. Permes nje analize gjaku te marre nga nena, studiohen fragmente te AND-se fetale qe gjenden ne te. Pas javes se 9 te shtatzanise mund te kryhet ne cdo kohe. Ka nje saktesi rreth 98% per anomalite kromozomale kryesore si sindroma Down (trizomia 21), sindroma Patau (trizomia 13), sindroma Edwards (trizomia 18). Permes tij mund te zbulohet edhe gjinia e bebes suaj.

Ajo cfare eshte e rendesishme perpara se te zgjidhet nje metode ekzaminimi per nje anomali gjenetike, eshte te behet nje konsulte paraprake me mjekun tuaj per te zgjedhur metoden e duhur per rastin tuaj.

Ne varesi te moshes se shtatzanise ju mund t’ju sugjerohet kryerja e Bi-testit, apo Triple test. Ne varesi te pergjigjes se marre mund te jete e nevojshme kryerja e NIPT-it.

Ne raste te vecanta mund te keshillohet kryerja direkt e NIPT-it, I cili per anomali kromozomale si sindroma Down (trizomia 21), sindroma Patau (trizomia 13),  sindroma Edwards (trizomia 18) ka nje saktesi me te madhe, rreth 98 %.

Vlen per tu theksuar se keto metoda jane metoda screening.

Procedura me te sakta dhe diagnostikuese jane metodat invasive si vilocenteza, amniocenteza, por duke qene metoda invazive mbartin nje fare risku ne vetvete dhe kane indikacione te vecanta.

Procesi juaj I lindjes kalon neper 4 stade:

1. periudha e hapjes se qafes së mitres, dilatacionit
2. periudha e ekspulsionit qe perfundon me lindjen e bebit
3. shkolitja e placentes
4. periudha post placentare

Ne fillim te aktivitetit tuaj te lindjes ju do te ndjeni dhimbje mesi, dhimbje ne fund te barkut, ndjesi urinimi te shpeshte. Ne fillim keto dhimbje do te jene te rralla e te crregullta, por me pas do shpeshtohen, do te keni kontraksione me te forta, te rregullta dhe qe zgjasin me shume.

Gjithashtu:

• Renia e tapes mukoide – nje shenje e dukshme, hemoragji vaginale, gjak I perzier me mukus.
• Rupture e membranave – rrjedhje e ujrave nga vagina

Keto jane shenja per te cilat ju duhet te flisni me mjekun tuaj dhe te drejtoheni ne maternitet.

Cerviksi duhet te dilatohet deri ne 10 cm qe te arrihet ekspulsioni I fetusit. Kjo kohe eshte me e gjate tek primiparet dhe natyrisht me e shkurter tek pluriparet. Ne stadin e pare te lindjes keshillohen dushet me uje te ngrohte, masazhet, zbrazja e vezikes urinare, ecja, gjetja e nje poziconi te pershtatshem. Eshte nje proces qe kerkon bashkepunim mes jush dhe mjekut dhe nje pergatitje paraprake gje e cila realizohet edhe ne klasat prenatale.

Gjate konsultave prenatale ju do merrni informacion rreth aktivitetit te lindjes, procesit te lindjes, do diskutoni bashke me mjekun tuaj mbi menyren e lindjes qe eshte me e pershtatshme apo e nevojshme per ju duke marre parasysh disa faktore:

• Kartelen klinike te nenes, nese vuan nga patologji te ndryshme te cilat mund te perbejne indikacion per lindje me S. Cesarea
• Makrosomia fetale
• Pjesa prezantuese fetale
• Inserimi I placentes
• Shtatzanite gemelare, pjesa prezantuese e fetusit te pare
• Gjendje kompromentuese fetale, FGR/IUGR
• Lindjet e meparshme
• Semundjet amtare te transmetueshme: HIV, Herpes simplex
• Jepet informacion mbi nderhyrjet, procedurat obstetrikale qe mund te jene te nevojshme te kryhen gjate lindjes, episiotomia, perdorimi I forcepsit.
• Jepet informacon rreth perdorimit te anestezise epidurale per te reduktuar dhimbjen gjate kontraksioneve te lindjes, apo metodave te tjera qetesuese dhe relaksuese.
• Informohet gruaja rreth situatave emergjente gjate lindjes, menyres se lindjes dhe komplikacioneve qe ato mbartin.